Objaw Adsona to podstawowy czynnik diagnostyczny w rozpoznawaniu zespołu górnego otworu klatki piersiowej oraz zespołu żebra szyjnego. Test ten, opracowany przez amerykańskiego neurochirurga Alfreda Washingtona Adsona, polega na ocenie przepływu krwi w tętnicy promieniowej podczas specyficznego manewru. Jego celem jest wykrycie potencjalnego ucisku na pęczek naczyniowo–nerwowy w górnym otworze klatki piersiowej.
Definicja i mechanizm objawu Adsona
Objaw Adsona definiuje się jako zanik lub osłabienie tętna na tętnicy promieniowej w odpowiedzi na określone ruchy głowy i klatki piersiowej. Mechanizm tego zjawiska opiera się na anatomicznych zależnościach w obrębie górnego otworu klatki piersiowej. Podczas testu dochodzi do prowokacji ucisku na struktury naczyniowo–nerwowe, co może prowadzić do zaburzenia przepływu krwi w tętnicy podobojczykowej, a w konsekwencji – w tętnicy promieniowej.
Ucisk ten może być spowodowany różnymi czynnikami, takimi jak:
- anomalie kostne (np. dodatkowe żebro szyjne),
- zmiany w napięciu mięśni (szczególnie mięśnia pochyłego przedniego),
- zmiany w więzadłach lub powięziach okolicy.
Technika wykonania testu Adsona
Prawidłowe wykonanie testu Adsona wymaga precyzji i doświadczenia ze strony badającego.
- Pacjent przyjmuje pozycję siedzącą.
- Fizjoterapeuta staje za pacjentem i chwyta jego ramię w okolicy nadgarstka, lokalizując tętnicę promieniową.
- Kończyna górna pacjenta jest ustawiana w rotacji zewnętrznej, lekkim odwiedzeniu i wyproście.
- Badający wyczuwa tętno na tętnicy promieniowej.
- Pacjent jest proszony o wykonanie wyprostu głowy i rotacji w kierunku badanej kończyny.
- Następnie pacjent wykonuje głęboki wdech i zatrzymuje go na krótki moment.
- W trakcie całej procedury fizjoterapeuta monitoruje tętno na tętnicy promieniowej.
Interpretacja wyników testu
Interpretacja testu Adsona opiera się na ocenie zmian w tętnie wyczuwalnym na tętnicy promieniowej.
- Wynik pozytywny: występuje, gdy dochodzi do zaniku lub znacznego osłabienia tętna na tętnicy promieniowej podczas wykonywania manewru. Może to sugerować obecność ucisku na pęczek naczyniowo–nerwowy w górnym otworze klatki piersiowej.
- Wynik negatywny: tętno pozostaje niezmienione lub zmienia się tylko nieznacznie. Wskazuje to na brak istotnego ucisku na struktury naczyniowe.
Należy jednak pamiętać, że pojedynczy test nie jest wystarczający do postawienia ostatecznej diagnozy. Wynik testu Adsona powinien być zawsze rozpatrywany w kontekście innych objawów klinicznych i badań dodatkowych.
Wskazania do przeprowadzenia badania
Test Adsona wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem zespołu górnego otworu klatki piersiowej. Główne wskazania obejmują:
- parestezje w obrębie kończyny górnej,
- ból lub dyskomfort w kończynie górnej,
- osłabienie siły mięśniowej kończyn górnych,
- objaw Raynauda,
- uczucie zimna w rękach,
- zmiany koloru skóry dłoni,
- ból w okolicy szyi i barku,
- ból głowy w okolicy potylicznej.
Te objawy mogą sugerować ucisk na struktury nerwowo–naczyniowe, co uzasadnia przeprowadzenie testu Adsona jako części szerszej diagnostyki.
Znaczenie kliniczne objawu Adsona
Objaw Adsona ma istotne znaczenie w praktyce klinicznej, szczególnie w diagnostyce zespołu górnego otworu klatki piersiowej. Jego wartość polega na:
- szybkiej i nieinwazyjnej ocenie: test można przeprowadzić podczas rutynowego badania fizykalnego, bez konieczności stosowania zaawansowanego sprzętu;
- ukierunkowaniu dalszej diagnostyki: pozytywny wynik może sugerować potrzebę przeprowadzenia bardziej szczegółowych badań obrazowych lub neurofizjologicznych;
- monitorowaniu postępów leczenia: powtarzanie testu w trakcie terapii może pomóc w ocenie skuteczności zastosowanego leczenia;
- edukacji pacjenta: demonstracja testu może pomóc pacjentowi zrozumieć mechanizm jego dolegliwości.
Warto przeczytać: Morfologia krwi: co wykazuje i jak interpretować wyniki?
Ograniczenia i alternatywne metody diagnostyczne
Mimo swojej użyteczności test Adsona ma pewne ograniczenia.
- Niska swoistość: pozytywny wynik może występować również u osób bez objawów klinicznych.
- Subiektywność oceny: wynik zależy od doświadczenia i umiejętności badającego.
- Brak standaryzacji: istnieją różne warianty wykonania testu, co utrudnia porównywanie wyników między badaniami.
Dlatego w diagnostyce zespołu górnego otworu klatki piersiowej stosuje się również inne metody, takie jak:
- badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny),
- badania elektrofizjologiczne,
- inne testy prowokacyjne (np. test Wrighta, test Roosa).
Kompleksowa diagnostyka, łącząca różne metody badawcze, pozwala na bardziej precyzyjne rozpoznanie i zaplanowanie odpowiedniego leczenia dla pacjentów z podejrzeniem zespołu górnego otworu klatki piersiowej.